Ter gelegenheid van de 75e herdenking van de Tweede Wereldoorlog gaf de Russische president Poetin Polen de schuld van het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Poetin heeft in zijn toespraak één perspectief omarmd, namelijk die van de Sovjet-Unie. Het betoog van Poetin draait tevens om het verdrag van München. In dit artikel ga ik terug naar de omstreden gebeurtenissen in 1938 voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog .

De beschuldiging van de deelname aan de verdeling van Tsjechoslowakije in de herfst van 1938 was één van de belangrijkste elementen van de propaganda die Nazi-Duitsland tegen Polen gebruikte. Het besluit over de verdeling van het grondgebied Tsjechoslowakije werd op 30 september 1938 genomen tijdens de conferentie in München door Frankrijk, Groot-Brittannië, Italië en Duitsland. Op 30 september gaf Tsjechoslowakije toe aan de combinatie van militaire druk van Duitsland, Polen en Hongarije en diplomatieke druk van het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk, en stemde ermee in om op voorwaarden van München grondgebied aan Duitsland af te staan. Vervolgens accepteerde Tsjechoslowakije op 1 oktober ook Poolse territoriale eisen.

Poolse krant ‘Kurier codzienny’ berichtte op 30 september 1938 over de conferentie in München

Uitspraken van Poetin en mijn tegenargumenten

Poland was also engaged in the partition of Czechoslovakia along with Germany they decided to gather in advance who would get what Czechoslovak territories… Poland was aware that without Hitler support its annexationist plans were doomed to fail. Today, European politicians, and Polish leaders in particular, wish to sweep the Munich Betrayal under the carpet. Why?
The fact that their countries once broke their commitments and supported the Munich betrayal with some of them even participating in divvying up the take is not the only reason.

bron

Nadat de beslissingen van de conferentie publiekelijk aangekondigd werden, presenteerde de Poolse diplomatie haar standpunt. De bepalingen werden door de Poolse autoriteiten als niet bindend geacht. Warschau volgde de regel: ‘niets over ons zonder ons’, omdat het vreesde dat de wereldmachten een pact met Duitsland zouden sluiten ten koste van Polen. Laat me je herinneren: het is 1938 en Polen is net 20 jaar onafhankelijk geworden. Bovendien werden nieuwe grenswijzigingen in de wereld doorgevoerd, vooral door Duitsland, Italië en Japan, waar het Westen niet op reageerde.

Op 30 september 1938 besloten de leiders van de vier Europese mogendheden, Hitler, Chamberlain, Mussolini en Daladier op een conferentie in München, zonder enige belangstelling te hebben voor de meningen van de betrokken partijen, de Tsjechische Sudeten uit te leveren aan Duitsland. Duitse troepen zouden dit gebied van 1 oktober tot 10 oktober bezetten.

Op 2 oktober stuurde Polen een ultimatum naar de autoriteiten in Praag om Trans-Olza Silezië op te eisen. De Tsjechoslowaakse regering gaf toe aan de Poolse eisen. 35.000 Poolse troepen onder bevel van generaal Bortnowski traden het gebied binnen.

Waarom heeft Polen dit gebied opgeëist? Als gevolg van het Pools-Tsjechische grensconflict van 1919-20 werd het gebied van Trans-Olza Silezië tijdens de Conferentie van Spa in 1920, aan de Tsjechen toegekend. Dit soort afspraken worden door mogendheden, zoals Frankrijk en Groot-Brittanië genomen, die niet beseffen dat ze over een gebied beslissen waar meer dan 225.000 mensen wonen waarvan bijna 140.000 Pools zijn. De deelnemers aan de conferentie in München wisten van de situatie van de Poolse inwoners, tevens de Hongaarse minderheid in Trans-Olza Silezië. wiens rechten niet gerespecteerd werden. Daarom publiceerden zij ook een aanvullende verklaring bij het verdrag van München waarin de rechten van alle etnische minderheden gegarandeerd moesten worden.

Poolse krant ‘Kurier codzienny’ berichtte op 1 oktober 1938: ‘Polen te besluiten over het lot van de hun landsgenoten in het Olzagebied’ (‘Polska sama rozstrzygnie o losie braci z za Olzy’)

Another is that it is kind of embarrassing to recall that during those dramatic days of 1938 the Soviet Union was the only one to stand up for Czechoslovakia. The Soviet Union in accordance with its international obligations including agreements with France and Czechoslovakia tried to prevent the tragedy from happening.

bron

Poetin interpreteert het verraad in München waarbij Chamberlain en het Westen Hitler probeerden te sussen om te voorkomen dat hij verder naar het Westen zou uitbreiden. Het aanbod om het Rode Leger naar Tsjechoslowakije te sturen gebaseerd was op het verdrag van wederzijdse hulp dat in 1935 tussen Praag en Moskou werd gesloten. Was het dergelijke verdrag was niets anders dan het beeld van het communistische rijk als de vastberaden ‘verdediger van vrede’ te versterken. Maakte dit aanbod niet deel uit van het machtsvertoon van de Sovjet-Unie?

Meanwhile, Poland, in pursuit of its interests was doing its utmost to hamper the establishment of a collective security system in Europe. Poland played a role in the failure of those negotiations as it did not want to have any obligations to the Soviet side. Even under pressure from the Western allies, the Polish leadership rejected the idea of joint action with the Red Army to fight against Wehrmacht.

bron

Poetin presenteert hier duidelijk de opvattingen van Stalin en ik heb de volgende vragen voor meneer Poetin:
– ‘Polen streefde belangen na’ – mag Polen zijn belangen niet nastreven?
– ‘Polen deed zijn uiterste best om de totstandkoming van een collectief veiligheidssysteem in Europa te belemmeren’ – de Sovjet-Unie probeerde het grondgebied van Europa te veroveren om het communistische gedachtengoed te verspreiden. Denkt meneer Poetin dat het ontstaan van een collectief veiligheidssysteem in Europa uit een agressieve verovering door de Sovjet-Unie had moeten bestaan?
– ‘Polen wilde geen verplichtingen aan de Sovjetzijde hebben’ – nee tuurlijk niet. 18 jaar voor deze gebeurtenissen voerde Polen een oorlog tegen de bolsjewieken. De slag om Warschau in 1920 heeft de communisten en hun verdere revolutie in Europa tegengehouden. Polen vertrouwde Stalin niet, net zoals Poetin nu het Westen niet vertrouwt. Had Polen het Rode Leger met open armen moeten verwelkomen? Had Polen Stalin moeten vertrouwen?

De slag om Warschau heeft de communisten en hun verdere revolutie in Europa tegengehouden

It will suffice to remember the cynical phrase said by Polish ambassador to Germany J. Lipski during his conversation with Hitler on 20th of September 1938 for solving the Jewish problem: ‘We the Poles will build in his honour a splendid monument in Warsaw.’

bron

De verklaring over het plaatsen van een Hitler-monument in Warschau komt uit één document. Het is een rapport van de ambassadeur Józef Lipski in Nazi-Duitsland aan de minister van Buitenlandse Zaken Józef Beck van 20 september 1938. Je kunt het volledige document op de volgende link in het Engels lezen want het is altijd het beste om een primaire bron te raadplegen. Vooraal als het om een omstreden onderwerp gaat. Ik zal alleen de conclusies van het gesprek tussen de Poolse ambassadeur en Hitler citeren.

Other conclusions from the Chancellor’s long arguments:

a) that he does not intend to go beyond the Sudeten area. Of course, in case of invasion he would go further, especially since I believe he would have to succumb to the military circles, which for strategic reasons would make him want the entire ethnographic Czech to be dependent on Germany.

b) that apart from certain interests of Germany, we are given carte blanche, and that he sees great difficulties in reaching a Hungarian-Romanian agreement. (I think the Chancellor may be here under the influence of Horthy’s statements, which I have verbally reported to the Minister).

c) that the cost of the Sudeten operation, including fortifications and reinforcements, reaches 18 billion marks,
d) that after handling the Sudeten issue he will raise the issue of a colony,

e) that he is guided by the idea of ​​settling the Jewish issue by emigration to a colony, in consultation with Poland, Hungary, and possibly Romania, (on this point I told him that if he found a solution, we would install for him a beautiful monument in Warsaw).

bron

Tijdens het gesprek met de Poolse ambassadeur noemde de nazi-leider om ‘de joodse kwestie op te lossen door hen te dwingen naar een kolonie te emigreren’. Veel landen hadden destijds dezelfde houding tot de joodse vluchtelingen aangenomen en probeerden hun niet naar binnen te laten. De Verenigde Staten bijvoorbeeld hebben ook hun grenzen voor de toestroom van joden niet geopend. Bovendien in landen als Duitsland en Italië werd een anti-joodse wetgeving aangenomen. De verklaring van de Poolse ambassadeur was sarcastisch bedoeld omdat hij wist dat er op dat moment geen oplossing voor de joodse gemeenschap bestond. Desalniettemin erg ongelukkig gezien de toekomst. Kon Józef Lipski in de toekomst kijken?

Józef Lipski, Poolse ambassadeur in nazi-Duitsland 1933-1939 (bron)

The blame for the tragedy that Poland then suffered lies entirely with the Polish leadership which had impeded the formation of the military alliance between Britain, France and the Soviet Union and relied on the help from its western partners throwing its own people under the steamroller of Hitler’s machine of destruction.

bron

Het verwijt van Poetin is dat Polen zich agressief gedroeg, dat het de alliantie tussen Groot-Brittannië, Frankrijk and Sovjet-Unie belemmerde wat tot de uitbraak van de Tweede Wereldoorlog leidde. Het verwijt van Poetin is dat de schuld voor de tragedie volledig bij de Poolse leider ligt.

Het noodlot van Polen kwam tot stand door de agressieve machten in westen en in het oosten: het nationaalsocialistische Duitsland en de marxistisch-socialistische Sovjet-Unie. De Poolse leiders hebben zeker fouten gemaakt, zoals wellicht de inlijving van de Tsjechoslowaakse grondgebieden. De fouten kwamen voort niet uit het vermeende agressieve gedrag. De fouten sproten uit het feit dat Polen zich in een slechte strategische positie tussen Nazi-Duitsland en Sovjet-Unie bevond, wat uiteindelijk niet werkte.