Homeschooling in Polen

Volgens de statistieken van het Ministerie van Onderwijs van september 2017 was het aantal kinderen in Polen dat thuisonderwijs kreeg 13.955, een stijging van 26% ten opzichte van het jaar daarvoor (bron). In het schooljaar 2021/2022 zijn het er bijna 19.000. Dat is een stijging van meer dan 30%. Hoe zou je deze toename kunnen verklaren? Na een uitgebreid artikel over het onderwijssysteem in Polen is het nu tijd om over de homeschooling in Polen te schrijven.

Eind vorig schooljaar kreeg ik allerlei berichten via youtube dat de ouders uit vrees van verdere ‘school-lockdowns‘ (of zelfs vaccineren op scholen) naar thuisonderwijs overgingen. Veel ouders waren tevens het niet eens met het coronabeleid op scholen, zoals de verplichte mondkapjes, handontsmetting of quarantaines.

Het rapport van de Wereldbank ten aanzien van de school-lockdowns

Bovendien zijn de gevolgen van het sluiten van scholen volgens het rapport van de Wereldbank ernstig, en niet alleen in arme landen. In dat rapport lezen we als hieronder:

Even in high-income countries able to quickly organize real-time online instruction, learning losses appear substantial. While the focus of this report is on low- and middle-income countries, there is also value in learning from patterns observed in some high-income countries. In Belgium, where schools were closed or partially closed for one third of the school year in 2020, evidence from standardized tests implemented before and after the start of the pandemic suggests losses of 0.17 standard deviations for math and 0.19 standard deviations for language, with larger learning losses in schools with high proportions of disadvantaged students. In the United Kingdom, results from autumn 2020 showed a learning loss in reading akin to two months of learning, among both primary and secondary students. Data from an 8-week school shutdown in the Netherlands show a learning loss equivalent to 20 percent of a school year. (bron)

Maar behalve de situatie rondom het coronavirus hoe tevreden ben jij als ouder over het onderwijs? Lees het artikel van Meester Met Missie en het begint zo:

Van onderwijs zou je toch zeker verwachten dat het bijdraagt aan een betere wereld. Tenminste, dat is wat ik dacht toen ik jaren geleden voor het eerst als schoolmeester in spe een basisschool binnenliep.
De waarheid is helaas dat onderwijs meer kwaad doet dan goed.
Onderwijs is momenteel geen middel dat de samenleving dient, maar dient voornamelijk als katalysator van stress, onzekerheid, verveling, depressie, agressie, onwetendheid, blinde gehoorzaamheid en andere negatieve effecten.

Is er een alternatief? Laten we kijken naar de mogelijkheid van thuisonderwijs.

Wat zijn de argumenten voor thuisonderwijs?

Er aan aantal redenen zijn om thuisonderwijs te geven. Buiten de reguliere klaslokalen gaat het om meer persoonlijke keuze voor elk gezin. Begrijpen waarom sommige ouders voor thuisonderwijs kiezen, en de voor- en nadelen van thuis lesgeven aan je kinderen, kan je helpen in het geval dat je dit overweegt.

ontevredenheid over het schoolsysteem;
meer flexibiliteit en vrijheid;
veilige omgeving;
andere opvattingen van de ouders ten aanzien van het klimaatdebat, de genderideologie of het meest recente onderwerp her coronabeleid op scholen;
de thuisscholieren hebben meer tijd voor buitenschoolse activiteiten;
de kinderen kunnen meer onderwerpen bestuderen en kunnen dieper ingaan op onderwerpen die hen interesseren;
de kinderen worden meer betrokken bij het maken van hun eigen leerplan;
de kinderen kunnen in hun eigen temp leren;
de ouders leren samen met hun kinderen;
de pauzes in het rooster worden ingelast volgens de behoeftes van het kind;
gezondheidsproblemen van het kind, bijvoorbeeld speciale voedingsbehoeften;
grote afstand naar de dichtbij zijnde school.

Wat zijn de nadelen van homeschooling?

mogelijke problemen met socialisatie;
vereist goede organisatie en discipline;
minder pauzes voor de ouders;
voortdurend je kind moeten motiveren om te leren.

Is thuisonderwijs in Polen toegestaan?

Het antwoord is: ja, die mogelijkheid hebben de ouders wiens kinderen in Polen naar school gaan. Het wordt geregeld in het artikel 37 l.1 van de Poolse onderwijswet. Sinds 1 juli 2021 is er ook een nieuwe wet van kracht, de zogenaamde wet van de familie Zakrzewscy die vorig jaar aangenomen werd en twee belangrijke dingen veranderde. Ten eerste de regionalisering is niet meer van toepassing. Jij als ouder kan een willekeurige school in heel Polen kiezen. Je bent dus niet meer regio gebonden. Maar let wel op je kind moet twee keer per jaar (en minimaal een keer per jaar) examens op deze school afleggen. Dit betekent dat je daarnaartoe moet en de afstanden in Polen zijn toch anders dan in Nederland. De tweede belangrijke verandering is dat de ouders geen psychologische testen hoeven te ondergaan. Vroeger was dat wel het geval.

Nogmaals, de homeschooling is in Polen toegestaan. Het probleem is echter om zo’n school te vinden want niet elke school doet dat, niet elke directeur wil dat. Het is namelijk meer werk voor de school die twee keer per jaar (en minimaal één keer per jaar) examens voor leerlingen moet inplannen en organiseren. De school is verplicht om bij de Poolse overheid te kunnen bewijzen dat jouw kind opt deze school het onderwijs en het minimum van het schoolprogramma volgt. Dit gebeurt door middel van toetsen en cijfers dus net zoals op een gewone school als je kind fysieke lessen bijwoont.

Wat moet je doen?

Vind een school die thuisonderwijs ondersteunt. Kijk goed of de school al ervaring mee heeft.
Plan een intakegesprek voor jou als ouder en dan voor je kind. Intakegesprek kan ook online plaatsvinden.
Ben je tevreden met de keuze? Voelt het goed? Dan moet je een verklaring tekenen dat jij als ouder verantwoordelijk bent voor het onderwijs van je kind/ kinderen.
Schrijf je kind/ kinderen in.
Je krijgt een overzicht van thema’s per vak die je kind/ kinderen voor het examen moet beheersen.

Handige links

Een lijst van Poolse basis- en middelbare scholen die homeschooling ondersteunen vind je hier. Op deze lijst vind je ook scholen die tweetalig onderwijs aanbieden. Er is ook een stichting voor thuisonderwijs waar je kind gratis examens kan afleggen, de site kun je onder deze link vinden. En hier vind je de nieuwe site van de familie Zakrzewscy, de voorlopers van het thuisonderwijs in Polen. Op deze sites kun je nog meer handige info over thuisonderwijs vinden: een netwerksite voor de ouders en een vereniging van families die homeschoolen. Ik heb een school gevonden die thuisonderwijs aanbiedt in combinatie met het Cambridge programma: Sokrates International School. Deze internationale school bevindt zich in twee Poolse steden in Bydgoszcz en Toruń.

Even kort over de familie Zakrzewscy

Paweł en Marzena Zakrzewscy hebben twaalf kinderen die allemaal thuisonderwijs hebben gevolgd. Het echtpaar was in Polen een voorloper van thuisonderwijs. Op het hoogtepunt hebben maar liefst 50.000 Poolse kinderen bij hun school het thuisonderwijs gevolgd. Misschien was het nogal vroeg voor grote veranderingen in het Poolse onderwijs. En het is mij niet helemaal duidelijk wat er precies gebeurde. Maar uit de beschikbare informatie op internet maak ik op dat ze ‘problemen’ kregen met de Poolse belastingdienst. Het werd hen zo moeilijk gemaakt dat ze uiteindelijk moesten stoppen. Gelukkig kregen ze hulp van allerlei stichtingen en sommige politici. Het resultaat is de wet van Zakrzewscy die vorig jaar werd aangenomen en van kracht sinds 1 juli 2021.