De koninklijke stad – Krakau is gelegen aan de rivier Vistula en is de voormalige hoofdstad van Polen. Tegenwoordig is Krakau alleen de hoofdstad van de woiwodschap Klein-Polen. Omdat de stad ook de hoofdstad van Europa wordt genoemd, ga ik in dit blog dieper op het onderwerp in wat deze stad zo bijzonder maakt en waarom.
De prehistorie van de stad
Het gebied van het huidige Krakau is al sinds de prehistorie bewoond. De archeologische onderzoeken hebben aangetoond dat de oudste sporen van mensen dateren uit de Paleolithische periode (ongeveer 100.000 v.Chr.). De vestiging van mensen werd door de gunstige natuurlijke omstandigheden bevorderd. Het gebied is vol met kalksteengrotten die een onderdak mogelijk maakten, bossen en rivieren die rijk en gevarieerd voedsel aan de bewoners boden. Dit alles resulteerde in de relatief vroege transformatie van een nomadische levensstijl in een vaste levensstijl, wat door de opgravingen wordt bevestigd.
De geboorte van de stad
Het ontstaan van de stad is gebaseerd op een legende over de legendarische Poolse prins, genaamd Krakus (of Krak). De eerste vermelding van Krakus, staat naar verluidt in de Chronica seu originale regum et principum Poloniae uit 1190. Over deze prins wordt verteld dat hij de Romeinse legers, die uit het zuiden kwamen, versloeg. Een bekende Poolse legende gaat over Krakus en zijn dochter Wanda, die geen Duitser als man wilde. En volgens nog een andere legende wordt beweerd dat Krakus een draak versloeg.
De oudste vermelding over Krakau dateert uit 965, toen de joodse koopman en reiziger Ibrahim-Ibn-Jakub de stad een rijke vesting noemde in zijn verslag over de Slavische landen. De stad lag heel gunstig op het kruispunt van diverse handelsroutes (inclusief de Barnsteenroute) en dreef handel zelfs met Constantinopel.
De Middeleeuwen
In de 10e eeuw nam de eerste Poolse koning Mieszko I Krakau op in de grenzen van de Poolse staat. Vanaf dat moment is de geschiedenis van de stad verweven met de geschiedenis van Polen. In de tijd van Bolesław I begon de bouw van het Wawel kasteel. In 1038 besloot Casimir I dat hij in dit kasteel permanent zou gaan wonen, waardoor Krakau de hoofdstad van Polen werd. Krakau was de hoofdstad van Polen tussen 1039 en 1569. In totaal 530 jaar lang, dat is langer dan Warschau nu de hoofdstad van Polen is!
Krakau tijdens het bewind van Casimir III van Polen
De volgende Poolse heersers droegen bij aan de uitbreiding en ontwikkeling van de stad. In de 12e eeuw ontstond een rijke bibliotheek en een universiteit. De Jagiellonische Universiteit werd in 1364 opgericht door Casimir III. En het is daarmee de oudste universiteit van Polen en na de Universiteit van Praag de oudste van Centraal-Europa. Casimir III was de laatste koning van de Piastendynastie. Onder zijn bewind kende Polen een bloeiperiode op politiek, economisch, cultureel en maatschappelijk vlak. Casimir III wordt tevens de Grote genoemd. Over hem wordt dan ook gezegd dat hij een ‘Polen van hout aantrof en een Polen van steen achterliet’.
De bloeiperiode van Krakau
In de 15e eeuw maakt Krakau een levendige, culturele, artistieke en wetenschappelijke ontwikkeling mee. In die tijd verbleef de Duitse kunstenaar Veit Stoss in de stad. Hij is ook de auteur van het beroemde hoogaltaar in de Mariakerk. Nicolaus Copernicus werd in deze tijd aan de Jagiellonische Universiteit opgeleid. Uitstekende Poolse en buitenlandse bouwers en beeldhouwers werkten in Krakau en creëerden nieuwe architectuur.
In de loop van de 15e en 16e eeuw, in de piekperiode van de ontwikkeling van de stad, nam het aantal gilden gestaag toe. De handel bloeide. Vanaf 1432 werden elk jaar drie beurzen gehouden in Krakau – in mei, juni en september.
Het Wawel kasteel werd in deze periode verbouwd door de Italiaanse architecten, waardoor het een parel van renaissance-architectuur werd. Bovendien staat een project van Bertolommeo Berrecci bekend als het mooiste voorbeeld van Toscaanse renaissance ten noorden van de Alpen.
Hoe gaat het verder met de stad?
In 1587 werd de stad door de aartshertog Maximiliaan III van Oostenrijk belegerd. Hij was de pretendent voor het Poolse-Litouwse Gemenebest, na het overlijden van de koning Stefan Batory. Door het chaotische kiesproces werd de Zweedse prins Sigismund Wasa gekozen. Hij verhuisde in 1609 met zijn gezin naar Warschau. Hiermee werd Warschau de nieuwe hoofdstad van Polen. Veel rijke en invloedrijke Poolse familie verlieten Krakau. Sindsdien heeft Krakau een deel van zijn belang verloren. In de werden wel de koninklijke kroningen en begrafenissen gehouden (17 Poolse koningen van 29 zijn in Krakau begraven).
Als gevolg van de Poolse delingen viel Krakau in de handen van Oostenrijk-Hongarije. Dit was de tijd van een zware beproeving voor de Poolse bevolking. De folteraars waren van plan om de Polen te germaniseren. De Poolse patriotten slaagden erin om geheime scholen en universiteiten te organiseren zodat de Poolse taal en cultuur kon blijven bestaan. Pas in de tweede helft van de negentiende eeuw, na een aantal militaire nederlagen van Oostenrijk, kreeg Galicië meer autonomie. Krakau werd de spirituele hoofdstad van Polen. De hoofdstad van de Poolse cultuur, wetenschap en kunst. De volgende grote kunstenaars maakten hun oeuvre in Krakau: Jan Matejko, Stanisław Wyspiański, Adam Asnyk, Lucjan Rydel.
20e eeuw
Op 31 oktober 1918 was Krakau een van de eerste steden in Polen die na de Eerste Wereldoorlog vrijheid kreeg. De Tweede Wereldoorlog begon op 6 september 1939 toen de Duitse troepen de stad binnenkwamen. De Jegiellonische Universiteit, scholen, musea en theaters waren destijds gesloten. De Poolse professoren werden gearresteerd en naar een Duitse concentratiekamp gestuurd. Hitler vestigde Krakau als de hoofdstad van het in oktober 1939 opgerichte Generaal-gouvernement. Hans Frank werd gouverneur-generaal. Zijn heerschappij was bloederig, openbare executies onder de Poolse bevolking werden frequent gehouden en de joden werden vervolgd en naar de Duitse concentratiekampen gestuurd. Op 17 januari 1945 bereikte het Sovjetleger Krakau en de volgende dag werd de Duitsers duit de stad verdreven. Krakau was vrij van de Nazi’s maar bezet door de Sovjets.
Krakau nu… Waarom zou je Krakau bezoeken?
Inmiddels hoor je steeds meer Krakau. Je buren, collega’s, familie of vrienden hebben een retourtje geboekt. Wist je dat Krakau jaarlijks door 13-14 mln toeristen wordt bezocht? En de toeristen zijn enthousiast over deze stad want Krakau werd voor de derde keer in rij als de beste stedentrip van het jaar gekozen. En waarom denk ik dat jij Krakau ook leuk gaat vinden?
Ten eerste heeft deze stad iets voor iedereen: musea, cultuur, geschiedenis… Vergeet niet om een kijkje te nemen in de joodse wijk Kazimierz. Er zijn weinig plekken in Europa waar een joodse wijk zo goed bewaard is gebleven. Synagoges, joodse restaurants en oude gebouwen geven je inzicht in hoe het leven hier vroeger was. Krakau is één van de weinige Poolse steden die in de Tweede Wereldoorlog niet heel zwaar is beschadigd. De Oude Stad is dus ook echt oud met een specifiek eigen karakter. En nog een goede reden om Krakau te bezoeken (of in het algemeen naar Polen op vakantie te gaan) is dat het goedkoop en veilig is!
