Poolse innovaties – hoe staat het ermee?

De Poolse overheid wil dat Polen de technologische leider wordt. Maar Polen staat onder aan de ladder van de ranglijsten van innovatieve landen, volgens bepaalde internationale onderzoeken. In dit blog over de Poolse innovaties en de belemmeringen en uitdagingen die Polen te wachten staan.

Polen staat op de 27^e positie op de ranglijst van de meest innovatieve landen in vergelijking met 35 landen die onderzocht werden. Dit blijkt uit een onderzoek van Bundesverband der Deutschen Industrien. Dit betekent dat Polen maar één plek is gestegen ten opzichte van 2015. Op het podium staan de volgende landen: Zwitserland, Singapore en België. Polen heeft onder andere de volgende landen achter zich gelaten: Rusland, Griekenland, Zuid-Afrika, Brazilië, Indonesië, Indië, Mexico tevens – de laatste op de lijst – Turkije. Wat interessant is, is dat Polen net achter China staat. Maar de 27^e positie kan de Poolse regering echter niet als succes beschouwen met haar ambitieuze plannen. In andere globale ranglijsten scoort Polen ook niet best. In de Global Innovation Index staat Polen op de 39^e positie ten opzichte van 137 onderzochte staten. Zelfs Tsjechen, Slovaken, Litouwers en Esten liggen Polen voor. De Poolse uitgaves voor onderzoek en ontwikkeling bedragen ongeveer 1% van het BBP, terwijl de EU-gemiddelde twee keer zo groot is.

Natuurlik is het deprimerend dat Polen in globale ranglijsten zo slecht scoort maar het implementeren van innovaties is een tijdrovend proces. Het mag ook niet vergeten worden dat het land pas 30 jaar het kapitalisme bouwt. Je zou kunnen zeggen dat Polen gewoon op de resultaten moet wachten. Betekent dit dat ondertussen niks hoeft te gebeuren? Nee, zeker niet. Er zijn drie elementen van cruciaal belang om de innovaties te stimuleren.

Ten eerste moeten de uitgaves voor het onderwijs verhoogd worden op het gebied dat een additionele waarde brengt wat betreft de concurrentievermogen, innovaties en patenten. Ten tweede moet de samenwerking tussen de business en wetenschap verbeterd worden. Het derde element – en precies dit is al een paar jaar gaande – is het steunen van innovaties via diverse programma’s, teruggaven en subsidies. Als deze fundamenten stevig zijn, dan zal de Poolse economie meer innovatief worden.

Verschillende experts in het land wijzen op de noodzaak tot grote veranderingen in het Poolse onderwijs. Op de ranking van de 100 Europese meest innovatieve universiteiten bevindt zich maar één Poolse: de Jagiellonische Universiteit in Krakau. In het onderwijs moet de focus niet meer op het doorgeven van kennis liggen. Het gaat echter om de ontwikkeling van de vaardigheden, zoals creativiteit, verbeelding en ondernemerschap. Een verbinding tussen deze vaardigheden is de basis voor innovaties.

Een laag ontwikkelingstempo van innovaties in de Poolse economie komt ook voort uit de eigendomsstructuur van bedrijven. De meerderheid van grote firma’s, die de ontwikkeling van technologieën in het land zouden moeten aanvoeren, dat zijn of staatsbedrijven of ondernemingen met buitenlands kapitaal. Het eerste soort heeft vaak zo een sterke positie op de markt dat ze geen druk voelen om de innovaties te stimuleren. Van de tweede groep verwacht men simpelweg verkoop- en productiedoelstellingen te halen. In het geval van de tweede groep zijn de innovaties een domein van buitenlands kapitaal. En deze worden vervolgens in Polen met vertraging implementeert.

Ongeveer de helft van bedrijven ontvangt subsidies ten hoogte van kleiner dan 125 duizend euro. In het geval van startende ondernemingen, die door privé fondsen ondersteund worden, is het niet veel beter. Nauwelijks 10% van de innovatieve bedrijven kan rekenen op meer dan 2,5 mln euro. Dat zijn vaak fondsen die voldoende financiering bieden voor concrete projecten. Niettemin is het moeilijk om van de Poolse instituten een financiering te verkrijgen die de ontwikkeling van wereldklasse projecten mogelijk maakt. Volgens het rapport van Startup Poland ontvangt 69% van jonge bedrijven de financiering via de subsidies van de staat en iets boven 30% via de durfkapitaalfondsen. Dit betekent dat het twee keer zo makkelijk is om subsidie van de overheid te krijgen. En dit is een zeer interessante statistiek. Kennelijk zijn de staatsfondsen meer geneigd om risico’s te nemen. Te oordelen naar resultaten is dat risico waarschijnlijk te groot.

Het belangrijkste in dit verhaal is dat het stimuleren van innovaties door de bedrijven aangemoedigd moet worden en niet door de regeringen. De taak van de staat is niettemin het creëren van opportuniteiten die het ontstaan van innovatieve oplossingen bewerkstelligt. De bedrijven zullen zich dan vrij kunnen ontwikkelen in zo een ondernemingsklimaat. En dit geldt niet alleen voor Polen.