Afgelopen winter 2020 – 2021 Polen. Temperaturen van wel -12 graden en nog kouder zijn geen uitzondering. Toen we vorig najaar tijdens de technische bouwkeuring van onze woning de vraag stelde hoe het huis te verwarmen wist men niet direct een antwoord te geven. Het dak was (nog) niet geïsoleerd de muren zouden te dun zijn, de plafonds te hoog. Er was niet direct een antwoord beschikbaar. Ook zou deze vraag andere potentiële kopers hebben afgeschrikt, want het zou niet makkelijk zijn het huis te verwarmen. Ik kan je vertellen het is ons gelukt en hoe!
In het zuiden van Polen op het platteland, in de bergen en niet direct of dichtbij een lokale of provinciale weg is het niet vanzelfsprekend dat er een gas aansluiting aanwezig is. De infrastructuur door de bergen of over de heuvels is (bijna) onmogelijk om (goedkoop) aan te leggen. Een olie, kolen of hout gestookte CV ketel is in de regio waarnaartoe we emigreren is heel gewoon. In het vlakke Nederland doet men er alles aan om “van het gas” af te komen. In heel veel niet stedelijke regio’s binnen en buiten europa bestaat er nog geen eens een gasleiding. In ons geval was kolen scheppen, hout (of pallet) verwarming of een (grote) olietank geen optie, dus moesten we het doen met de reeds aangelegde 14kW elektra aansluiting.
Uiteindelijk als onze woning in Polen volledig klaar is en er op de begane grond en eerste verdieping wordt geleefd hebben we 300m2 te verwarmen. Ter vergelijking onze rijtjes woning in Nederland is ongeveer 150m2 en zoals je hieronder ziet verbruiken we “ongeveer” 1000m3 gas per jaar. In 2021 betaal ik in Nederland ongeveer €100,- per maand aan gas. Dus ik maak de geschatte berekening dat ik per jaar zo’n €1200,- aan gas voor verwarming en warm (douche) water betaal. Ons gezin bestaat uit 5 personen, maar als je op je eigen energie nota kijkt zal je zien dat het verwarmen van je woning de hoogste kosten zijn. In ons geval zo’n 95% verwarming en 5% aan warm (douche) water.
Mede omdat we oorspronkelijk nog niet wisten dat we naar Polen zouden emigreren wilde we de verwarming van onze (toen) vakantiewoning op afstand aan en uit kunnen zetten. Met kolen, hout of pallets zouden we dan de uitdaging hebben hoe de kolen, het hout of de pallets bij te vullen als we er een langere periode niet zouden zijn. Een (grote) bovengrondse olietank zagen we ook niet zitten, dit i.v.m. de logistiek en leiding infrastructuur die hiervoor naast de woning zou moeten worden aangelegd. De enige optie was dus eigenlijk om de woning elektrisch te verwarmen. Elektra is er altijd (overigens in de regio waar we gaan wonen is dit ook niet altijd vanzelfsprekend) en de techniek om op afstand (via internet) een (elektrische) verwarming aan of uit te zetten bestaat al geruime tijd.
Lucht/Water Warmtepomp
Een elektrische kachel of verwarming element zet stroom om in warmte, maar bij de traditionele verwarming elementen komt er uit, wat je erin stopt. Dus 1kW stroom genereert in theorie 1kW warmte (vaak minder) Dus niet heel zuinig om een woning van 300m2 mee te verwarmen. Vanuit mijn technische opleiding en persoonlijke interesse ben ik aan de slag gegaan met het zoeken naar een geschikte lucht/water warmtepomp, maar wat is dat nu? Heel simpel gezegd is dit eigenlijk een “omgekeerde” koelkast. Een koelkast wordt aan de achterkant (waar het metalen frame zit) warm. De warmte wordt als het ware uit de binnenkant van de koelkast gehaald en deze warmte wordt via het metalen buizen stelsel aan de achterkant van de koelkast afgegeven. De koelkast doet die door via een compressor (een soort pomp) en stroom een speciaal vloeistof/gas rond te pompen. Een eigenschap van deze vloeistof/gas is dat het in de koelkast warmte “opneemt” en buiten de koelkast deze warmte “afgeeft”. Een lucht warmtepomp doet dit eigenlijk ook maar haalt dan met de speciale vloeistof/gas, de compressor en stroom de warmte uit de buitenlucht en “bewaard” deze warmte in ons geval in een water opslag vat (buffer), waar via vloerverwarming ons huis mee wordt opgewarmd.
Het voordeel van een warmtepomp t.o.v. een direct elektrisch verwarming element is dat een warmtepomp meer efficient warmte kan genereren. Dit wordt aangegeven met de COP (Coefficient of Performance) deze COP ligt tussen 1 en 5, afhankelijke van de kwaliteit van de warmtepomp en de buitentemperatuur (hoe warmer het buiten is hoe hoger de COP) Dit betekend dat als je in een warmtepomp 1kW aan stroom stopt je er tussen 1 en 5kW aan warmte uit kunt halen. Hieronder zie je hoeveel stroom per dag onze warmtepomp heeft gebruikt bij een temperatuur tussen -5 en -12 graden. Omdat we er in deze periode niet waren stond de temperatuur in onze huis ingesteld op zo’n 18 graden. We zijn nog aan het verbouwen dus er zich nog relatief veel vocht in het huis daarom wilde ik het huis niet te veel laten afkoelen. In de grafiek is goed te zien dat bij een lagere temperatuur er meer stroom is verbruikt. De zwarte lijn (temperatuur) loopt tegenover gesteld t.o.v. de gele balken (stroomverbruik). Dit is dus zoals verwacht.
Afgelopen jaarwisseling toen we in Polen verbleven, maar het nog ruim boven 0 was, en zaten we er dus warm bij ondanks dat het dak toen nog niet geïsoleerd was en op de eerste verdieping nog geen vloerverwarming aanwezig was. Inmiddels is de vloerverwarming geïnstalleerd en ook het dak is nu voorzien van een 30cm dikke laag glaswol isolatie. Volgend jaar zullen we dus kunnen beoordelen of het stroomverbruik omlaag is gegaan.
WTW installatie? Wat is dat dan?
Ongeacht de manier van verwarming is een WTW eigenlijk ook altijd aan te raden. Maar wat is dat dan? WTW staat voor Warmte Terug Win installatie. Omdat een leefruimte altijd geventileerd “moet” worden. Onze overheden en “andere geleerden” 😉 hebben bepaald dat er een verplichting bestaat om leef ruimtes te ventileren. Dit betekend dat je aan één kant je huis wilt verwarmen, maar aan de andere kant deze (kostbare) warmte geforceerd zult moeten afzuigen en met verse (koude) lucht moet aanvullen. Beetje zonde om de warmte in je huis zomaar naar buiten af te voeren om vervolgens de verse (koudere) lucht weer opnieuw moet gaan verwarmen. En WTW installatie help om te ventileren, maar ook om de warmte uit de afgevoerde lucht te gebruiken om de koudere verse aangevoerde lucht op te warmen. Zonder WTW zou in ons geval in de winter dus koude lucht van -12 graden ons huis binnen stromen om de afgezogen warme lucht van zo’n 20 graden te verversen. Dus ook met onze WTW installatie die in het voorjaar van 2021 is geïnstalleerd helpen we om de warmte die door de warmtepomp is gemaakt zoveel mogelijk te behouden bij het continue verversen van de leefruimtes in de woning. Uiteraard gebruikt een WTW ook stroom, maar over het algemeen kan je met een goede WTW installatie met 1kW stroom zo’n 0,85kW aan warmte “redden”
Stroom stroom en nog eens stroom (uitval)
Natuurlijk allemaal leuk en aardig, maar door alle klimaatdoelen die ons worden opgelegd (en mijns inziens niet altijd even economisch rendabel zijn, laat staan of het gewenste effect bereikt wordt) is de mensheid steeds afhankelijker van stroom. Nederland heeft een stabiel elektriciteitsnet, maar in een regio waar veel (kabel) infrastructuur boven de grond moet worden aangelegd (het is niet altijd even makkelijk om door een berg te graven) is de kans op stroom uitval vaak vanzelfsprekend. In totaal zijn we afgelopen jaar zo’n 6 weken in Polen geweest waarbij we ook zo’n 6 tot 7 keer de elektrische klokjes gelijk moesten zetten. Vaak zijn dit korte onderbrekingen, maar wat als je een paar dagen (of weken? Je weet maar nooit!) zonder stroom komt te zitten. In de winter! Met -12 graden? Hier hebben we ons reeds (gedeeltelijk) op voorbereid. We hebben een CV houtkachel/oven laten installeren. Deze hoog rendament houtkachel is aangesloten op de water buffer van onze vloerverwarming. Dus het vuur in de houtkachel wordt gebruikt om het water in de buffer op te warmen. Dit gebeurd met een warmtewisselaar en een (elektrische) pomp die het water door de buffer en de houtkachel rondpompt. Deze pomp verbruikt maximaal 180Watt aan elektriciteit en uiteraard is er ook nog een soortgelijke pomp om het warme water uit de buffer door de vloerverwarming rond te pompen. Mijn doel is om met een, nog aan te schaffen, kleine windmolen en zonnepanelen een aantal accu’s op te laden en met een omvormer van 12v naar 230v deze beide pompen te kunnen laten werken. Gezien het vermogen dat de beide pompen verbruiken is dit technisch niet heel moeilijk. Maar hier zal ik jullie op een later moment over informeren………….eerste even de spulletjes en getalletjes bij elkaar zoeken. Net zoals ik bij de Warmtepomp en WTW heb gedaan.
