De Poolse stad Poznań zal het voor altijd aan alle toeristen blijven herinneren: dat er drie Poolse wiskundigen waren, die de Enigma code braken! De Schüsselmaschine E. werd tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikt door de Duitse inlichtingendienst. De encrypties werden voor het eerst gedecodeerd door Marian Rejewski, Jerzy Różycki en Henryk Zygalski. Hieronder het verhaal.
Arthur Sherbius, een Duitse uitvinder van rotormachines, heeft een op het rotorprincipe gebaseerde codeermachine uitgevonden, die in staat was om 3 * 10114 combinaties te genereren. Deze machine werd door hem in 1918 gepatenteerd. Vervolgens werd de machine door zijn eigen bedrijf, genaamd ‘Enigma’ (in het Grieks ‘raadsel‘) in productie gezet. De machine was bedoeld voor civiel en commercieel gebruik, voornamelijk voor ondernemers die de vertrouwelijke economische informatie willen coderen. In 1928 besloten de Amerikaanse en de Britse legers een exemplaar van Enigma aan te schaffen. Het Biuro Szyfrów, de Poolse cryptologische dienst, die de ontwikkelingen bij hun Duitse buren nauwkeurig volgde, besloot om hetzelfde te doen. De machine wekte namelijk vanaf het begin een grote belangstelling bij de Duitse inlichtingendienst, die Enigma vervolgens aan zijn behoefte aanpaste en in gebruik nam.
De Poolse luitenant Maksymilian Ciężki was de man, die een plan had om de code van de Enigma te breken. Hij herinnerde zich nog dat in juli 1920, toen de Sovjetdivisies aan de poorten van Warschau lagen, Polen niet door een wonder werd gered, maar onder andere door de kennis van cryptologen. Hij koos 26 studenten van de Universiteit van Poznań en organiseerde een cursus van cryptografie. Uit deze groep studenten werden er drie uitgekozen: Henryk Zygalski, Marian Rejewski en Jerzy Różycki (zie foto onder). Zij werden vervolgens naar Biuro Szyfrów in Warschau overgeplaatst. Het kantoor bevond zich in het Saksisch Paleis, dat tijdens de Opstand van Warschau in 1944 helemaal werd verwoest. De drie wiskundigen ontvingen alle informatie, die tot nu toe door de Poolse inlichting dienst verzameld was. Inclusief de informatie uit andere Europese landen. Zij legden alles efficiënt vast in de vorm van wiskundige vergelijkingen, waarin permutaties de variabelen waren. Eind 1932 slaagden zij om de ontbrekende theorie uit te werken en kwamen tot een oplossing.
In 1939 besloot de Poolse Biuro Szyfrów de theorie en de wiskundige aannames aan de geallieerden te onthullen. Het gebeurde net voor de uitbraak van de Tweede Wereldoorlog in het kleine stadje Pyry. Deze beslissing was het gevolg van de steeds verslechterende Pools-Duitse betrekkingen. De Britten gebruikten vervolgens deze informatie om hun eigen team van cryptologen op te zetten. Het samengestelde team werkte vanaf 1939 onder de leiding van een briljante wiskundige Alan Turing. Het topgeheim werk werd in Bletchley Park uitgevoerd om de militaire codes te ontcijferen die Duitsland en zijn bondgenoten tijdens de oorlog gebruikten. Dankzij de inspanningen van het Britse team werden er ongeveer 84.000 berichten onderschept!
Bronnen:
How Alan Turing cracked the Enigma code
Zij braken de Enigma code
Hitler, Enigma, computers
Alan Turing: The codebreaker who saved ‘millions of lives’
Polen eist erkenning voor breken van Enigma code
